Θλίψη και έντονη ανησυχία μού προκαλεί η θεσμική αντιδικία που ενέσκηψε μεταξύ του εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, κ. Ισιδώρου Ντογιάκου και του προέδρου της Αρχής Προστασίας του Απορρήτου των Επικοινωνιών, αντιπροέδρου επί τιμή κ. Χρήστου Ράμμου. Η αντιδικία από μόνη της δεν είναι κατακριτέα, ιδίως όταν πρόκειται για διαφωνίες ως προς την ερμηνεία άρθρου του Συντάγματος. Οι διαφορετικές ερμηνείες είναι ένα φαινόμενο πολύ συνηθισμένο, όπως όλοι γνωρίζουμε από τις πληθωρικές παρεμβάσεις στον Τύπο των συνταγματολόγων. Ούτε είναι μεμπτό, το ότι δύο θεσμοί, που είναι ταγμένοι από το Σύνταγμα να προστατεύουν και να εγγυώνται δικαιώματα, με διαφορετικό και διακριτό τρόπο ο καθένας, διαφωνούν ως προς το εύρος και τα όρια μιας Ανεξάρτητης Διοικητικής Αρχής, όπως η ΑΔΑΕ.
Το ανησυχητικό όμως είναι όταν η θεμιτή, κατά τα άλλα, αντιδικία ξεφεύγει από τα όρια ενός υπεύθυνου θεσμικού διαλόγου και γίνεται αντικείμενο ανενδοίαστης κομματικής εκμετάλλευσης σε μια περίοδο οξυμένης διχαστικής προεκλογικής περιόδου. Οταν η μία ή η άλλη ερμηνευτική θέση χρωματίζονται κομματικά και οι διαφωνούντες αντιμετωπίζονται από την κοινή γνώμη ως μίσθαρνα όργανα του ενός ή του άλλου κόμματος ή ως εγκάθετοι της κυβερνητικής ή της αντιπολιτευτικής παράταξης. Τότε ο διάλογος χάνει την αξιοπιστία του, κονιορτοποιείται από τα αδηφάγα ΜΜΕ, ομαδοποιείται ποδοσφαιρικά και βιώνεται ως πολιτικο-ιδεολογικό γεγονός και όχι ως μια διαφωνία θεσμικών παραγόντων.
Είναι προφανές ότι η βλάβη που επέρχεται εξ αυτού του λόγου στο κύρος των θεσμών, στη θεσμική αξιοπιστία και την αρμονική λειτουργία τους είναι ανεπανόρθωτη.
Πέρα από τα πρόσωπα ή τους φορείς των θεσμών, εκείνο που προέχει είναι η διαφύλαξη πάση θυσία του κύρους και της θεσμικής αξιοπιστίας τους. ΑΔΑΕ και Δικαιοσύνη είναι δύο ανεξάρτητες Αρχές, που η οργάνωση και λειτουργία τους διέπεται από τη συνταγματική αρχή της διάκρισης των εξουσιών. Η μία εξουσία δεν δικαιούται βέβαια να παρεμβαίνει ή να παρακωλύει ούτε να ακυρώνει το έργο της άλλης. Αυτό είναι σίγουρο. Διάκριση όμως των εξουσιών, από την εποχή που διακηρύχθηκε, έγινε νοητή ως μέθοδος ορθολογικής οργάνωσης των κρατικών εξουσιών, που στηρίζεται και οργανώνει την αλληλεξάρτησή τους, τη διασταύρωση και αλληλοϋποστήριξή τους και όχι τον πλήρη διαχωρισμό ή την αποξένωσή τους. Η αντιστάθμιση, διασταύρωση και αμοιβαία εξισορρόπηση των εξουσιών (check and balances) μαζί με τη συνεργασία και τον θεσμικό διάλογό τους είναι ο βασικός στόχος της Αρχής. Αυτό το θεσμικό ήθος αναδύεται από τη συνταγματική αρχή. Ενόψει της κρισιμότητας των περιστάσεων και του ζοφερού πολιτικού κλίματος που έχει δημιουργηθεί, πιστεύω πως, ακόμη και τώρα, παρά τα όσα θλιβερά και ανεπίτρεπτα έχουν προηγηθεί, είναι καιρός, αναλαμβάνοντας ο καθένας τις ευθύνες του, να επιδιώξουν, όσο κι αν φαίνεται αδύνατο, έναν θεσμικό διάλογο. Να δείξουν έμπρακτα, με την πρέπουσα διακριτικότητα, ότι σέβεται και τιμά ο ένας τον θεσμικό ρόλο του άλλου. Θεσμικές διέξοδοι ευτυχώς υπάρχουν. Τελικός κριτής θα είναι, ούτως ή άλλως η Δικαιοσύνη. Σχετικά σύντομα και ο λαός. Μέχρι τότε τι εξυπηρετεί η ένταση;
Επειδή συμβαίνει να γνωρίζω προσωπικά, να εκτιμώ αφάνταστα την προσωπικότητα και να σέβομαι την ακεραιότητα, την αμεροληψία και ευθυκρισία του Χρήστου Ράμμου, τολμώ να πιστεύω και να ελπίζω ότι δεν θα συμβάλει και αυτός, τουλάχιστον με το ύφος του, στην περαιτέρω όξυνση και διαιώνιση της τραγικής θεσμικής αυτής αντιπαράθεσης. Θα δείξει με τον λόγο του τη διαφορά.
Ο τόπος έχει ανάγκη, επιτέλους, σήμερα όσο ποτέ άλλοτε, από ένα κλίμα συνεννόησης, συναίνεσης, από νηφάλιο διάλογο, τουλάχιστον μεταξύ των θεσμών και μεταξύ όσων δεν βλέπουν τους ιδεολογικούς τους αντιπάλους ως εχθρούς. Η καλλιέργεια διχαστικού πολιτικού κλίματος, νόσος ενδημική της συνταγματικής μας Ιστορίας, κόστισε και κοστίζει ακριβά στη Δημοκρατία. Φαίνεται πως είναι η πολιτική μας μοίρα.
* Ο κ. Αντώνης Μανιτάκης είναι ομότιμος καθηγητής ΑΠΘ.